„OTYŁOŚĆ ZACZYNA SIĘ OD GŁOWY CHOĆ NA TYŁKU JĄ WIDAĆ”

„Otyłość zaczyna się od głowy choć na tyłku ją widać”

Takimi słowami prof. dr hab. n. med. Małgorzata Kozłowska – Wojciechowska znana z programu telewizyjnego Katarzyny Bosackiej „Wiem co jem” jako ekspert „profesor Zdrówko” rozpoczęła konferencję naukową: „Śląska Jesień Dietoterapii – choroby dietozależne – lekarz i dietetyk – naczynia połączone”. Sesja w całości poświęcona była profilaktyce oraz  problemom i leczeniu chorób dietozależnych, głównie otyłości i cukrzycy.

Prelegentami byli doświadczeni lekarze, specjaliści w leczeniu otyłości, profesorowie, doktorzy, docenci, dietetycy kliniczni, a zarazem przedstawiciele wykładowców uniwersytetów medycznych. Poniżej w wielkim skrócie przedstawię najważniejsze aspekty związane z dietetyką o których wiemy, ale o których często zdarza się nam zapomnieć.

1. Dieta w języku staro-greckim δίαίτα – diaita – styl życia – „sposób odżywiania”.

Spróbujmy więc nie łączyć słowa „dieta” z drakońskimi dietami, kojarzonymi z ograniczeniem jedzenia, a przede wszystkim czymś nieprzyjemnym. Zdrowy sposób odżywiania obfituje w całą gamę smacznych i zdrowych potraw o czym nie jeden już raz przekonywali się pacjenci przychodzący do gabinetu po tzw. „dietę”. Pamiętajmy jemy produkty spożywcze, ale odżywiają nas składniki pokarmowe!

W dużym uproszczeniu rzec ujmując:

• 3 kg mniej poprawia się glikemia
• 5 kg mniej poprawia się profil lipidowy
• 10 kg zdecydowania podnosi się jakość życia

2. „Nie zdrowa żywność tylko żywność dla zdrowia”

Jaki sposób odżywiania odnosi sukcesy w badaniach naukowych na przestrzeni lat? Dieta śródziemnomorska znana jest niemal każdemu, dlatego przyjrzyjmy się dwóm pozostałym, równie ciekawym sposobom odżywiania.

Pierwszym z nich jest dieta DASH, która stanowi najkorzystniejszy model żywienia. Jest dietą uznawaną za najlepszą dla serca, dla osób mających problemy z cukrzycą, do tego jest łatwa do wdrożenia i zastosowania. DASH zaleca się w profilaktyce jaki i leczeniu nadciśnienia tętniczego i innych chorób sercowo – naczyniowych, cukrzycy, profilaktyce nowotworowej. Jej stosowanie pomaga również w walce z Hiperlipidemią (↓ LDL) i zbędnymi kilogramami, pomimo że nie jest dietą odchudzającą, utrata wagi to tylko pozytywny „efekt uboczny” tego modelu żywieniowego. Stosując tą dietę nie trzeba rezygnować ze zbyt wielu pokarmów, niektóre wystarczy zmienić na ich zdrowe odpowiedniki. Poza tym, dieta DASH to dieta:

• bogata w potas
• bogata w wapń
• bogata w magnez
• z odpowiednią ilością błonnika
• niskosodowa

Ostatni typ, dieta MIND, jest modyfikacją diety DASH i diety śródziemnomorskiej. Główne założenia:

• dzienne spożycie przynajmniej 3ech porcji warzyw (z uwzględnieniem zielonych liściastych)
• stosujemy orzechy i pestki
• owoce jagodowe co najmniej dwa razy w tygodniu
• minimum 3 porcje zawierające pełnoziarniste produkty zbożowe
• przynajmniej raz w tygodniu ryba
• 2 razy w tygodniu drób
• dozwolony jeden kieliszek wina bogatego w antyoksydanty
• kładzie nacisk na stosowanie oliwy z oliwek

3. Kto powinien sprostać współczesnym wyzwaniom terapeutycznym związanym z chorobami cywilizacyjnymi?

Największa odpowiedzialność za prawidłowy przebieg terapii pacjentów przypada lekarzowi, jako osobie posiadającej wiedzę i uprawnienia do leczenia. Jednak by sprostać wymogom współczesnej medycyny konieczne jest współdziałanie z fachowcami: fizjoterapeutą, psychologiem oraz dietetykiem. Dietetyka to nauka obejmująca całokształt wiedzy związanej z racjonalnym żywieniem człowieka , która ma ścisły związek z fizjologią człowieka , higieną , biochemią, epidemiologią, patofizjologią, medycyną zapobiegawczą i kliniczną oraz technologią przygotowania pożywienia. Odpowiedzialny lekarz będący specjalistą z jakiejkolwiek dziedziny jest świadom, że bez specjalisty dietetyka nie poradzi sobie w prawidłowej terapii pacjentów z chorobami cywilizacyjnymi.

4. Stałe problemy dietetyki

Zaniebdanie profilaktyki:

Profilaktyka i zapobieganie chorobom cywilizacji jest zawsze tańsze od leczenia! Terapia to nie recepta i leki, terapia to poprawa żywienia. Nie ma leku, który jest w stanie zastąpić profilaktykę. W ubiegłym roku na leczenie 38 mln mieszkańców Polski zużyliśmy 10 tyś. ton leków (1 rok). Przemysł farmaceutyczny to olbrzymie pieniądze, dlatego w temacie prawidłowego odżywienia w środkach masowego przekazu (głownie w internecie) toczy się wolna amerykanka, gdzie prawda miesza się z teoriami wyssanymi z palca i przedstawiane są zazwyczaj wybiórcze informacje używane na potrzeby reklamy.

Dlaczego w kraju jest brak istotnych akcji mających za cel propagowanie profilaktyki? Zdrowie od pewnego czasu jest tematem marketingowym, przeciw któremu środowisko medyczne nie interweniuje w sposób jawny. Powodem jest atak koncernów i korporacji zajmujących się obrotem leków, żywności oraz ich pochodnych na osoby publiczne które podejmują próby przeciwstawienia się ich agresywnej polityce.

Nieuzasadniona suplementacja:

Natura nie lubi przesytu! Powszechnie jest wiadome, że jak chcemy sobie poprawić zdrowie na zapas, to działanie jest niestety odwrotne. Naukowcy na podstawie 68 randomizowanych badań z udziałem niemal 240 tysięcy osóbo opracowali 385 publikacji z których wynika że zdrowe osoby, zażywające przeciwutleniacze – beta karoten, witaminę A, C, E – niszczą naturalną odporność organizmu i zwiększają zagrożenie przedwczesną śmiercią nawet o 16%. Należy przy tym dodać że problem ten dotyczy tylko sztucznych preparatów, a nie naturalnych występujących w warzywach i owocach witamin. Sztuczna suplementacja jest uzasadniona tylko wówczas gdy występuje dysfunkcja genetyczna w metabolizmie danej witaminy i organizm ma jej upośledzone wchłanianie.

Przykładem takiej nieuzasadionej suplementacji jest „moda” zwiazana z przyjmowaniem „naturalnej, lewoskrętnej witaminy C” w dużych ilościach. Przy czym warto dodać, że „prawoskrętna witamina C” nie istenieje.

Żywność light:

Wyższość wszelkich produktów typu „light” nad tradycyjnymi, ponownie, jest wykreowana na potrzeby reklamy. Eliminacja jednego ze składników zawsze wiąże się z zastąpieniem go innym, często równie a nawet bardziej szkodliwym.

5. Przyszłość w dietetyce?

Na konferencji podjęty został również temat nutriogenetyki, która powoli i nieśmiale przełamuje dotychczasowe standardy przypisane żywieniu. Nutrigenomika chce leczyć choroby przy pomocy diety. Personalizacja diety ma uwzględnić zmienność osobniczą, objawiającą się fenotypem. U podstaw zmienności osobniczej leży polimorfizm genomu. Uzasadnione więc będzie dopasowanie przyjmowanych pokarmów do indywidualnego profilu genetycznego, aby poprzez dietę interweniować w celu przywrócenia zdrowia, dobrego samopoczucia, a w szerszej perspektywie także prewencji chorób dietozależnych.

Co  dokładnie oznacza termin spersonalizowana dieta wyjaśnię w artykule poświeconym tylko tej tematyce.

Opracowała mgr dietetyki oraz specjalista w zakresie fitoterapii Agnieszka Pierwoła.