Co zawiera i na co jest polecany czystek- informacji w Internecie jest mnóstwo.
Zacznijmy od zasadniczej sprawy. Badań dotyczących czystka jest niewiele. Europejska Agencja Leków (EMA), nie opracowała jeszcze monografii wspólnotowej dotyczącej tego surowca. Nie znajdziemy również wzmianek w Monografii Komisji Europejskiej przy Niemieckim Urzędzie Zdrowia, które były podstawą do tworzenia dalszych monografii europejskich. Opisu czystka nie wymieniają monografie ESCOP stworzone przez Europejskie Stowarzyszenie Fitoterapeutyczne, a także nie wspominają o nim podręczniki naszych polskich fitoterapeutów.
Czystek jest typową rośliną basenu Morza Śródziemnego. Występuje około 20 gatunków tej rośliny, a najpopularniejsze gatunki to czystek: szary, kreteński, żywicowy, wawrzynolistny. W Polsce najpopularniejszy jest czystek szary, któremu często niesłusznie przepisuje się właściwości pozostałych. Należy dodać, że klasyfikacja poszczególnych gatunków roślin jest bardzo trudna. Różnorodność gatunków czystka, zmienność chemotypu i tym samym zróżnicowana zawartość związków obecnych w tych gatunkach. Dlatego trudno ustalić dokładne działanie preparatów dostępnych w sprzedaży, gdyż nie jest doprecyzowany gatunek tej rośliny. Podobnym przykładem jest roślina o nazwie lebiodka pospolita (oregano). Terapeutyczne działanie olejku oregano jest ściśle uzależnione od gatunku i warunków bytowania, a tym samym składu chemicznego rośliny.
Picie naparów z czystka w naszym kraju jest dużo bardziej popularne niż w krajach, gdzie ta roślina występuje naturalnie, czyli w Hiszpanii czy Maroko.
Za co zatem „kochamy czystka”
Takie działanie mają produkty bogate w witaminę A, C, E, β-karoten i flawonoidy – to potężne antyoksydanty tzw. przeciwutleniacze, które chronią nas przed szkodliwym działaniem wolnych rodników tlenowych i ich pochodne. Wymieńmy kilka z nich: marchew, jarmuż, bataty, morele, czereśnie, wiśnie, śliwki, czerwone wino, herbata zielona, biała, owoce dzikiej róży, owoc granatu, owoce jagodowe, likopen zawarty w pomidorach. Znajdziemy je również w kwiatostanie: głogu, lipy, kocanek kwiecie bzu czarnego, liściu brzozy, zielu nawłoci, rdestu ptasiego czy fiołka trójbarwnego.
Takie właściwości posiadają surowce olejkowe do których należy: liść eukaliptusa, mięty pieprzowej, melisy czy rozmarynu i ich olejki eteryczne. Surowce garbnikowe: kora dębu, liść szałwii, liść jeżyny fałdowanej.
Udowodnione działanie ma: kora wierzby, kwiat bzu czarnego, kwiatostan lipy. Wymienione rośliny mają działanie: przeciwzapalne, przeciwgorączkowe, przeciwbólowe, napotne.
takie działanie ma napar z liści szałwii, koszyczka rumianku, kory dębu, ziela krwawnika czy tymianku.
Dobroczynnych właściwości czystka opisywanych na stronach internetowych jest znacznie więcej, ja skupiłam się na tych kluczowych.
Zwróćmy uwagę na fakt i zadajmy sobie pytanie, dlaczego nie ma opracowań dotyczących rośliny, która posiada tyle właściwości leczniczych, biorąc pod uwagę historię i dorobek ziołolecznictwa. W związku z tym, że jest ogromne zainteresowanie tą rośliną EMA rozpoczęła zbieranie informacji na temat jej badań i zastosowania, aby stworzyć monografię z rzetelnymi danymi. Do tego czasu nim roślina zostanie dokładnie przebadana, a do tej pory przeprowadzono dopiero wstępne badania na modelach komórkowych, możemy z powodzeniem sięgnąć po rośliny, które mają udokumentowane i udowodnione działanie wymienione powyżej.
Nasze życie jest ściśle związane z ekosystemem, który nas żywi, ubiera i daje równowagę psychiczną, daje nam bogactwo, po które wystarczy sięgnąć. Dlatego warto czasem zatrzymać się i rozejrzeć wokół siebie i zjeść coś co przyniesie korzyść naszemu organizmowi.
Co dla kogo oceńcie sami 🙂
Opracowała: Dietetyk kliniczny oraz specjalista w zakresie fitoterapii
Agnieszka Pierwoła